Czym jest stres oksydacyjny? Oksydanty i antyoksydanty
Reaktywne formy tlenu (reactive oxygen species – ROS, wolne rodniki, oksydanty) to cząsteczki lub atomy, które zawierają niesparowane elektrony, w związku z czym intensywnie dążą do pozyskania brakujących elektronów z innych cząsteczek. W wyniku tego procesu wolne rodniki mogą uszkadzać komórki organizmu, zaburzając ich prawidłowe funkcjonowanie.1
Aby zapobiegać szkodliwemu działaniu wolnych rodników, organizm człowieka korzysta z szeregu mechanizmów obronnych. Kluczowym z nich jest uwalnianie związków antyoksydacyjnych, które umożliwiają usuwanie nadmiaru ROS z komórek2.
O stresie oksydacyjnym mówi się, gdy w organizmie dochodzi do zaburzenia równowagi pomiędzy natężeniem procesów oksydacyjnych – w wyniku których powstają reaktywne formy tlenu – i antyoksydacyjnych3. Innymi słowy: wtedy, gdy organizm nie jest w stanie samodzielnie wyeliminować nadmiaru wolnych rodników.
Przyczyny stresu oksydacyjnego
Produkcja reaktywnych form tlenu jest indukowana poprzez:
- Promieniowanie słoneczne (UVA i UVB)
- Zanieczyszczenia powietrza
- Palenie i kontakt z dymem tytoniowym
- Spożycie alkoholu
- Dietę ubogą w owoce i warzywa
- Długotrwały stres2
Stres oksydacyjny – jakie są jego objawy?
Stres oksydacyjny może negatywnie wpływać na wiele struktur organizmu – błony, komórki tłuszczowe, białka, lipoproteiny, a nawet DNA – przyczyniając się do rozwoju poważnych chorób przewlekłych i zwyrodnieniowych, a także przyspieszając procesy starzenia się5.
Pierwszymi, obserwowanymi gołym okiem, objawami stresu oksydacyjnego są zmiany skórne. Powstają one w wyniku zaburzenia macierzy pozakomórkowej i obejmują redukcję kolagenu, włókien elastyny oraz kwasu hialuronowego, a także zakłócenia procesu melanogenezy, czego efektem są przebarwienia i nierównomierny koloryt skóry.
Do skórnych objawów stresu oksydacyjnego zalicza się:
- Zmiany pigmentacyjne
- Zmarszczki
- Wiotkość skóry
- Suchość skóry
- Szorstkość skóry6
W wyniku stresu oksydacyjnego może dojść również do zaostrzenia objawów chorób autoimmunologicznych, w tym chorób skóry, takich jak AZS czy łuszczyca7.
Ochrona przed stresem oksydacyjnym
W odpowiedzi na stres oksydacyjny w skórze uruchamiane są adekwatne mechanizmy. Ich kluczowym elementem jest obrona antyoksydacyjna, w ramach której grupy enzymów – m.in. SOD (dysmutazy ponadtlenkowej) i CAT (katalazy) – oddziałują bezpośrednio na wolne rodniki, ograniczając ich działanie.
W skład systemu antyoksydacyjnego wchodzą ponadto nitroksydy – przeciwutleniacze o niskiej masie cząsteczkowej (low molecular weight antioxidants – LMWA). Są one zdolne do oddawania swoich elektronów i oczyszczania w ten sposób reaktywnych metabolitów tlenu. LMWA obecne są we wszystkich warstwach skóry, jednak z wiekiem ich ilość – a w związku z tym również potencjał antyoksydacyjny – wyraźnie spada.
Aby skutecznie zapobiegać działaniu wolnych rodników i przedwczesnemu starzeniu się skóry niezbędne jest stosowanie kosmetyków zawierających przeciwutleniacze nieenzymatyczne8.
Stres oksydacyjny – jak unikać wolnych rodników? Znaczenie przeciwutleniaczy
Przywrócenie równowagi pomiędzy procesami oksydacyjnymi i antyoksydacyjnymi wymaga wyeliminowania lub ograniczenia czynników, które odpowiadają za nadmiar wolnych rodników w organizmie, takich jak palenie tytoniu, spożywanie alkoholu, ekspozycja na promieniowanie słoneczne (bez filtrów SPF) czy dieta uboga w witaminy i minerały.
Aby zminimalizować wpływ stresu oksydacyjnego na stan skóry, do pielęgnacji należy włączyć kosmetyki z antyoksydantami – witaminą C, witaminą E oraz ich pochodnymi, koenzymem Q10, związkami fenolowymi i różnymi kombinacjami powyższych.
Jak pokazują badania, kosmetyki zawierające substancje o działaniu antyoksydacyjnym mogą spowalniać starzenie się skóry, stymulując jej procesy naprawcze. Kluczowe jest jednak, by przeciwutleniacze w produktach kosmetycznych stosowane były w optymalnych stężeniach, w połączeniu z odpowiednimi składnikami i nośnikami, które zapewniają ich stabilność – dotyczy to przede wszystkim preparatów z witaminą C lub E, które występują w formach niestabilnych9.
Doskonałym przykładem produktu, którego skuteczność i bezpieczeństwo potwierdzają wieloośrodkowe badania kliniczne, jest 1° HYDRA-OX Antyoksydacyjny Krem Nawilżający na dzień SPF 20 z Anti-ox complex, czyli naszym zaawansowanym kompleksem antyoksydacyjnym.
Literatura
Gdula-Argasińska J., Tyszka-Czochara M., Paśko P., Opoka W. Rola wolnych rodników w regulacji procesów fizjologicznych Medicina Internacia Revuo, 2012, 25 2 (99) S. 41-46
Kulbacka J., Saczko J., Chwiłkowska A. Stres oksydacyjny w procesach uszkodzenia komórek, Polski Merkuriusz Lekarski 2009, XXVII, 157, 44
Papaccio F., D′Arino A., Caputo S., Bellei B. Focus on the Contribution of Oxidative Stress in Skin Aging. Antioxidants 2022, 11, 1121. https://doi.org/10.3390/antiox11061121
Pizzino G, Irrera N, Cucinotta M, Pallio G, Mannino F, Arcoraci V, Squadrito F, Altavilla D, Bitto A. Oxidative Stress: Harms and Benefits for Human Health. Oxid Med Cell Longev. 2017;2017:8416763. doi: 10.1155/2017/8416763
Chen j., Liu Y., Zhao Z., Qiu J., Oxidative stress in the skin: Impact and related protection. Int. J. Cosmet. Sci.43, 495–509(2021). https://doi.org/10.1111/ics.12728
Di Dalmazi G, Hirshberg J, Lyle D, Freij JB, Caturegli P. Reactive oxygen species in organ-specific autoimmunity. Auto Immun Highlights. 2016 Dec;7(1):11. doi: 10.1007/s13317-016-0083-0
Stojiljković D., Pavlović D., Arsić I. Oxidative Stress, Skin Aging and Antioxidant Therapy Scientific Journal of the Faculty of Medicine in Niš 2014;31(4):207-217 DOI: 10.2478/afmnai-2014-0026
1 J. Gdula-Argasińska, M. Tyszka-Czochara, P. Paśko, W. Opoka Rola wolnych rodników w regulacji procesów fizjologicznych Medicina Internacia Revuo, 2012, 25 2 (99) S. 41-46
2 Kulbacka J., Saczko J., Chwiłkowska A. Stres oksydacyjny w procesach uszkodzenia komórek, Polski Merkuriusz Lekarski 2009, XXVII, 157, 44
3 Ibidem
4 Papaccio F., D′Arino A., Caputo S., Bellei B. Focus on the Contribution of Oxidative Stress in Skin Aging. Antioxidants 2022, 11, 1121. https://doi.org/10.3390/antiox11061121
5 Pizzino G, Irrera N, Cucinotta M, Pallio G, Mannino F, Arcoraci V, Squadrito F, Altavilla D, Bitto A. Oxidative Stress: Harms and Benefits for Human Health. Oxid Med Cell Longev. 2017;2017:8416763. doi: 10.1155/2017/8416763
6 Chen j., Liu Y., Zhao Z., Qiu J., Oxidative stress in the skin: Impact and related protection. Int. J. Cosmet. Sci.43, 495–509(2021). https://doi.org/10.1111/ics.12728
7 Di Dalmazi G, Hirshberg J, Lyle D, Freij JB, Caturegli P. Reactive oxygen species in organ-specific autoimmunity. Auto Immun Highlights. 2016 Dec;7(1):11. doi: 10.1007/s13317-016-0083-0
8 Stojiljković D., Pavlović D., Arsić I. Oxidative Stress, Skin Aging and Antioxidant Therapy Scientific Journal of the Faculty of Medicine in Niš 2014;31(4):207-217 DOI: 10.2478/afmnai-2014-0026
9 Ibidem
